Plannen


Op een Daltonschool vormt leren (in)plannen een belangrijk deel van het schoolwerk. Op deze pagina lees je wat plannen nu eigenlijk is, wat de kinderen bij ons op school hierover leren en hoe je je kind kunt helpen bij het leren plannen.

Wat is plannen eigenlijk?

Plannen is het inschatten en verdelen van werk in de beschikbare tijd. Het doel van plannen is een volgorde te maken die er voor zorgt dat je je doelen bereikt in de tijd die je hebt. Het is een manier om grip te krijgen om de wereld om je heen.

Leren plannen is ook leren dat de wereld om je heen niet helemaal planbaar is. Als de omstandigheden veranderen moet je immers je plan kunnen bijstellen.

CHECKLIST: Leren plannen is "achteruit leren denken" 

Een planning kun je pas maken vanuit het doel dat je wilt behalen. Denk bijvoorbeeld aan wat er in de aanloop naar een toets of een werkstuk vooraf gaat. Zo kan een volledige planning voor een toets er uit zien:





 















Waarom laten we leerlingen plannen?

Plannen voor schoolwerk is in feite niets anders dan wat we in ons dagelijks leven ook doen. We moeten inschatten hoe laat we van huis moeten om de trein te halen, bedenken wanneer we even de tijd voor de belastingsaangifte hebben en ook de verbouwing van ons huis moeten we inschatten, opdelen in stappen en die in de tijd verdelen. Er komt niemand naar ons toe om precies te verdelen wanneer en hoe je dat het beste zou kunnen doen. De verantwoordelijkheid nemen om je eigen leven te "regelen" - daar kun je op kleine schaal en onder begeleiding van school en thuis het beste meteen al mee beginnen.

Wat laten we de leerlingen plannen?

  • Het maakwerk en het leerwerk
  • Het gebruik van de Daltonuren: De leerlingen moeten vooraf voor elk Daltonuur digitaal in Magister kiezen bij welke docent (en daarmee ook voor welk vak) ze zich inschrijven. Inschrijven kan al heel lang van tevoren.


Om iets in te kunnen plannen moet je weten:
  • Hoeveel tijd heb ik tot mijn beschikking?
  • Ben ik op die momenten fit genoeg om er aan te werken?
  • Is het iets waar ik veel concentratie bij nodig heb? 
  • Is het iets wat ik beter in één keer kan afhandelen?
  • Is het iets wat ik moet opdelen in kleinere klussen?
  • Hoeveel tijd kost een bepaalde klus?
  • Wanneer moet het af zijn?
  • Wat voor soort klus is het? Is het een heel belangrijke klus of minder belangrijk?
  • Is het veel werk?
  • Is het iets wat ik het beste thuis kan doen? Of juist op school?
  • Is het iets wat ik zelfstandig kan doen? Of juist beter samen met anderen?

Hoe leren we leerlingen plannen?

Hiervoor gebruiken we de speciale Daltonagenda en de studiewijzers. Alle docenten tonen aan het begin van de nieuwe periode de studiewijzer en dragen de leerlingen op al het werk in te schrijven. De studiewijzers vind je online op de Daltonsite, met één klik, door op de knop Leerlingen te klikken op de openingspagina. Hiervoor hoef je niet in te loggen.

De mentoren begeleiden in de onderbouw het leren plannen intensief. Leerlingen die regelmatig achterstanden hebben met hun parafen (zij ontvangen van hun vakdocenten een paraaf als het werk op tijd af en in orde is) vallen al snel op en worden hierop aangesproken. Er wordt altijd gezocht naar oplossingen vanuit een beter inzicht in het hoe en waarom van het leren plannen. Hetzelfde geldt voor het inschrijven voor de Daltonuren in Magister.

Dit maakt leren plannen lastig voor kinderen:



1] "Ik begin altijd gewoon"

Heel wat Daltonleerlingen zijn helemaal niet zo'n fan van plannen. Ze zien de noodzaak ervan niet zo in. Vooral als school voor hen tot nu toe makkelijk was en alles met wat last-minute-aandacht altijd wel weer op zijn pootjes terecht kwam. Kortom: het was nooit urgent.

Al of niet braaf of met enige tegenzin vullen zij hun agenda in, maar zouden het liefst "gewoon beginnen". Jonge leerlingen zijn immers echte doeners. Zodra ze echter in de problemen komen als gevolg van een gebrekkige planning moeten deze leerlingen geholpen worden in het doorzien van oorzaak en gevolg. Een betere planning had immers de problemen kunnen voorkomen.



2] "Er komt altijd wel weer iets tussen, dus waarom zou ik plannen?"

Door omstandigheden moet een fraaie planning nog wel eens aangepast moet worden. That's life! Daardoor komt plannen op jonge leerlingen soms als een zinloze bezigheid over. Jonge leerlingen denken vaker rechtlijnig, in termen van alles of niets:  
"Dan heeft het dus geen zin!

Volwassenen doorzien sneller dat een planning niet opeens waardeloos is als deze tussendoor wel eens aangepast moet worden. 
In mijn mentorlessen gebruik ik de vergelijking met het boodschappenbriefje waarvan je - eenmaal in de supermarkt - ontdekt dat je het thuis hebt laten liggen. Toch is de kans groot dat je je vrijwel alle boodschappen herinnert. Je hebt je immers tijdens het maken van het lijstje verdiept in wat je nodig hebt en waar het voor is. Als je door omstandigheden misschien moet afwijken van je plan (een bepaald product is uitverkocht) kun je dat beredeneerd doen. 


3] "Ik houd me er toch niet aan, dus het heeft geen zin."

Of je je aan je eigen planning houdt is een kwestie van zelfdiscipline. Maar ook een kwestie van een realistische planning leren maken. Wie bijvoorbeeld drie boekverslagen op één middagje wil maken kan zich natuurlijk niet aan die planning houden. 

Maar of je nu veel of weinig zelfdiscipline hebt, je zult altijd zicht moeten krijgen op het doel waar je naar toe wilt. Ook dat is een deel van plannen. Als je kind het gebrek aan zelfdiscipline als excuus gebruikt om niet te hoeven plannen is er mogelijk meer aan de hand. Ga in gesprek om de diepere oorzaken van die houding te achterhalen en zoek samen naar oplossingen.



Heb geduld!


Bedenk dat leren plannen - net als het leren leren - een proces is. Het gaat met vallen en opstaan. Jonge leerlingen overzien niet alle factoren die een rol spelen en maken daarin inschattingsfouten. Fouten zijn nodig omdat ze de nodige ervaring opleveren. 



Informeer je kind op tijd over gezinsactiviteiten

Kom jongens, we gaan NU met zijn allen naar oma!Als je kind een goede planning maakt is het vervelend als op het laatste moment zijn of haar planning doorkruist wordt. Een ouderwetse gezinskalender in de keuken kan goed van pas komen.


Help de beschikbare tijd in leren schatten

Loop eens samen met je kind de gemiddelde week door. Het doel is om er achter te komen: Op welke momenten per weekdag is je kind in staat om geconcentreerd aan school te werken? Dat is in feite het "werkrooster" voor je kind dat als basis dient voor het inplannen van schoolwerk. Als bijvoorbeeld dinsdagmiddag na voetbaltraining je kind erg moe is, is het verstandig om daar structureel geen schoolwerk in te plannen. 


Help oorzaak en gevolg te doorzien

Zodra je kind de gevolgen van een gebrekkige planning ervaart is het aan ons als opvoeders om oorzaak en gevolg te leren doorzien en te helpen om betere beslissingen te kunnen nemen. Heel wat kinderen raken in een soort "paniek" omdat ze door de bomen het bos niet meer zien. 

Stel vragen die je kind helpen om weer greep op het geheel te krijgen: "Je zit nu zo te stressen en je vindt het helemaal niet leuk. Hoe komt dat? Wat zou je nu op dit moment het beste kunnen doen? Zou je het de volgende keer anders aanpakken? Wat zou je dan misschien anders doen? Waarom?" Denk mee en laat je kind zelf met opties komen. Vertel ook over eigen ervaringen met plannen, op je werk en vroeger voor school.



Volg hoe je kind de Daltonagenda gebruikt

Kijk of je kind op de linkerpagina in de Daltonagenda het werk per vak voor een hele periode overgenomen heeft. Daarmee verdient het de zogenaamde "startparaaf". Bij sommige vakken is dit werk per week al verdeeld, bij andere vakken mogen of moeten leerlingen hierin eigen keuzes maken. Mits al het werk maar binnen de gestelde tijd afgerond is. Bekijk hier de uitleg over de Daltonagenda 



Gebruik de checklist 

Als dingen niet lekker lopen, gebruik dan eens de checklist op deze pagina (bovenaan, de groene blokjes en pijlen onder het kopje: "Leren plannen is achteruit leren denken"). Spreek samen met je kind door hoe het de diverse onderdelen oppakt.


Het "zondag-gesprek"


Is al het schoolwerk op de linkerpagina ingevuld? Zijn de Daltonuren ingeschreven? Dan is de basis van het plannen aanwezig. Het verdelen van het werk over de tijd in de week gebeurt op de rechterpagina in de Daltonagenda. Je kunt je kind goed helpen door wekelijks samen een blik vooruit te werken op de komende week. Tijdens dat gesprek is de leidende vraag: "Hoe ziet je nieuwe week er uit?" Kijk daarbij om verrassingen te voorkomen zeker ook even over het volgende weekend heen!

Stel tijdens dat gesprek vragen die het denken over de kwaliteit van de planningsbeslissingen op gang kunnen helpen. In feite ben je als ouder "de checklist" terwijl je als "interviewer" vragen stelt over de planning van de komende week. Wat kun je dan zoal vragen?


Stel (per vak) vragen zoals: 
  • Wat is komende week de grootste / moeilijkste klus voor je?
  • Wanneer ga je daar aan werken?
  • Is dat voldoende tijd?
  • Is dat iets om op te delen in kleinere stukjes?
  • Wanneer herhaal je dat? 
  • Hoe zou je dat kunnen doen?
  • Ik zie dat je op woensdag een toets voor vak X hebt. Op dinsdag heb je training en daarna ben je heel moe. Wanneer leer je voor die toets? 
  • Heb je reserve tijd ingebouwd voor als iets tegenvalt?



Het maken-leren-briefje: de dagplanning

Veel kinderen vinden het  best lastig om - als ze eenmaal uit school gekomen zijn en hun schoolwerk voor hun neus hebben - de dingen te doen die moeten gebeuren. Een uitstekend ingevulde Daltonagenda inclusief weekplanning ligt binnen handbereik, maar op een of andere manier raken ze het spoor toch bijster. Ook raken ze soms wat in de stress bij het zien van die stampvolle agenda. Sommige kinderen gaan dan wat maken, maar niet aan dat werken wat nu eigenlijk nodig is. Het kleine "maken / leren-briefje" kan helpen om de juiste keuzes te maken en de motivatie om het ook af te maken te vergroten.

Het doel is tot een klein lijstje te komen waarin je telkens afstreept wat af is. Wat op het lijstje staat moet af en dat is het dan ook voor die dag. Bekijk hier de uitleg