Uitleggen




Soms kun je bij een aantal schoolvakken je kind helpen door uit te leggen. Hier een aantal tips om dat te doen. 


Koppel nieuwe kennis aan oude kennis
Verdiep je eerst in de stof en wat je kind daarvan al begrijpt. "Negeer" daarom koelbloedig het gefrustreerde en emotionele "Ik snap er niks van". Pak samen de spullen erbij en laat je kind eerst vertellen wat het al WEL weet over het onderwerp. Stap voor stap. Dit is nodig om een koppeling te maken in de hersenen met de nieuwe stof, waardoor deze beter onthouden zal worden. Vraag ook wat je kind al geprobeerd heeft. Dit biedt ook ruimte voor het besef bij het kind dat het al heel wat begrijpt en dat het serieus geprobeerd heeft om het zelf al op te lossen. Spreek nadrukkelijk je erkenning uit als je kind aantoonbaar moeite heeft gedaan.



Leg je denkstappen precies en hardop uit 

Vertel in de ik-vorm je gedachten en beslissingen die je neemt als je een opdracht maakt. Hierdoor kan je kind "meeluisteren" en dit vergelijken met zijn eigen manier van denken. Dit heet ook wel "modeling" en kan veel opleveren.  Soms vallen "de schellen van de ogen" dat je het probleem kennelijk op die manier kunt aanpakken. En dat het vaak een kwestie is van rustig kijken, stap voor stap werken en je niet gek laten maken.

Hoe werkt dit nu? Het klinkt bijvoorbeeld zo:


"Ik lees eerst maar eens dit blokje tekst wat boven de opdracht staat. Dat zal er wel iets mee te maken hebben. Nu kijk ik wat ze met die opdracht willen. Ik denk dat ze ……, dat zie ik aan …. Nu heb ik nog de formule nodig, maar waar stond die ook alweer? O ja, die kan ik natuurlijk snel vinden onder het kopje 'Alle formules op een rijtje' Maar hoe weet ik nu welke ik nodig heb? Dat doe ik door te kijken naar.... Ik weet dat ik daar op moet letten, want..." enz. 

Visualiseer

Volwassenen kunnen jongleren met woorden, voor jonge leerders is het vaak een tekstbrij. Pak een leeg blad, teken, schets en gebruik pijlen. Laat je kind dit ook zelf doen als het jou de stof weer moet uitleggen ter controle. Kijk ook eens op YouTube. Van veel schoolvakken zijn soms goede uitlegfilmpjes te vinden. 


Geef herkenbare voorbeelden bij abstracte begrippen

Jonge leerders hebben vaak een uitstekend geheugen. Ze leren een begripsomschrijving letterlijk uit het hoofd, maar vinden het lastig om te begrijpen waar het om gaat. Ga op zoek naar een voorbeeld uit hun eigen dagelijkse werkelijkheid. Hoe meer het leren om betekenisvolle, eigen ervaring berust, hoe beter het onthouden wordt.


Controleer het begrip door terug te laten vertellen

Kondig aan het begin van je uitleg aan dat je straks zult afsluiten met de vraag: "Wil jij het nu aan mij uitleggen?". Geef vervolgens je uitleg en laat je kind je de uitleg terugvertellen in eigen woorden. Zo hoor je wat er is "geland" en - als dit goed is - kun je verder naar stap 2:

Controleer het begrip door hardop te laten toepassen 

Het leerproces speelt zich in de meeste gevallen in ons hoofd af. Pas bij de toepassing van lesstof blijkt of je het in een nieuwe situatie (context) kunt. Zoek daarom een opdracht waarin het begrip toegepast moet worden. Laat je kind de opdracht hardop maken, waarbij het alle denkstappen vertelt. (zie bovenaan deze pagina). Hierdoor hoor je welke beslissingen je kind neemt en waarom. Alleen zo kom je er achter in hoeverre de stof beklijft op dit moment en waar je aan kunt werken.



De vraag: "Begrijp je het?" levert meestal niet zoveel op. 

Soms antwoord je kind daarop "ja" omdat het denkt dat het de stof nu begrijpt. Of het zegt "ja" omdat het je niet wil teleurstellen nu je daar zo bloedig je best aan het doen bent. Of je kind zegt ja omdat het denkt dat het dom overkomt als je "nee" zou zeggen. Of om er van af te zijn. Kortom: het antwoord "ja" zegt niet zo veel. Het is daarom beter om de stof in een nieuwe situatie hardop toe te laten passen. Dan weet je pas echt of het begrepen is.